Psikolojik
Danışmanlık ve Rehberlik nedir?
Toparlayacak
olursak PDR, bireylerin kendini anlamasını, çevresinde yaşanan olayları
tanımasını ve doğru tercihler yaparak kendini gerçekleştirmesini sağlayan
sistematik, belli kuramsal temelleri olan profesyonel bir süreçtir. Burada
profesyoneller tarafından desteklenen psikolojik bir yardım sürecinden
bahsediyoruz. Asla bir öğüt verme, yol gösterme veya bilgi yardımı söz konusu değildir.
Ayrıca buradaki “Kendini Gerçekleştirme” ifadesi oldukça önemlidir. Çünkü
Psikolojik Danışma ve Rehberliğin hedeflediği en üstün amaç bireylerin kendini
gerçekleştirmesine yardımcı olmaktır. Bu elbette ki kolay bir süreç değil ve
hedefe ulaşmak çoğu zaman mümkün de değildir. Ancak hedeflenen “Yolda olmak” ve
hedefe ulaşmak için yapılan her şeyin bireyin yaşantısına olan etkisi azımsanmayacak
kadar büyüktür. Rehberlik çalışmaları birey merkezli, sürekli ve insanın var
olduğu her yerde bulunması gereken bir hizmet alanıdır.
Psikolojik
Danışmanlığa Neden İhtiyaç Duyulur?
İnsan, duyan, düşünen, eleştiren ve hisseden bir
canlıdır. Günlük yaşantısında irili ufaklı pek çok problemle karşılaşır.
Bahsettiğimiz sorunlar aile içi, mesleki, toplumsal veya bireysel olabilir.
Kişi bu sorunlarla başa çıkmaya çalışırken aynı zamanda bazı tercihler yapmak,
kararlar almak, hayatındaki değişikliklere uyum sağlamak zorundadır. Haliyle bu
kolay olmayacaktır. Kişi bu sorunların bir kısmını kendince halledebilir ancak
bazen köşeye sıkışmış gibi hissedebilir ve sorunun üstesinden gelemeyebilir.
Böylesi bir durumda sorun altında ezilmekten ziyade dışardan bir profesyonelden
destek almak seçenekler arasında her zaman için en makul olanıdır.
Pdr
Hizmetlerinin Amacı Nelerdir?
PDR’nin nihai amacının bireylerde “Kendini Gerçekleştirme”
amacına ulaşmak olduğundan bahsetmiştik. Ancak burada eğitim sistemi içerisinde
anayasal olarak belirtilen 6. Maddeden söz etmekte fayda var.
Madde
6- Türk Eğitim Sisteminin genel amaçları çerçevesinde eğitimde rehberlik ve
psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini
gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst
düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve
geliştirmelerine yöneliktir.
Rehberliğin
Eğitimdeki Rolü?
Rehberlik hizmeti eğitim-öğretimden
farklı bir hizmet grubudur ancak bu alanları tamamlar ve eğitim öğretim süreci
açısından verimli kılar. Özellikle eğitim sistemindeki geleneksel öğretim
modelinden gelişimsel öğretim modeline geçilmesiyle Rehberliğin eğitim
ortamındaki önemi giderek artmıştır.
Okullardaki
Psikolojik Danışmalık Hizmetleri Hakkında Bilgi Verebilir Misiniz?
PDR,
bireyi merkeze alan bir yaklaşım içindedir. Okul ortamında rehberliğin
ilgilendiği birey öğrencidir. Her öğrenci geliştirilebilecek kapasiteye ve
değere sahiptir. Okullarda ilk etapta akla gelen rehberlik çalışmalarından
birisi mesleki rehberliktir. Çocukların özellikle ilgi ve yeteneklerini tespit
ederek bireye hayatının en önemli seçimlerinden biri olan meslek seçiminde
yeterliliklerinin ve beklentilerinin farkına varmasını sağlarız.
Mesleki rehberliğin yanı sıra
eğitsel rehberlik çalışmaları kapsamında öğrencilerin ders başarısızlıklarına
önemle eğilmekte ve soruna bilimsel yolla yaklaşarak öğrenci ile birlikte çözüm
yolları geliştirmekteyiz. Bunun yanında yine hırsızlık, yalan söyleme,
saldırganlık eğilimi, antisosyal davranışlar, okuldan kaçma gibi uyum ve
davranış bozukluklarına çözüm getirmek psikolojik danışma ve rehberlik
hizmetleriyle mümkün olabilir. Özetle belirtmek gerekirse okullarda
yürüttüğümüz çalışmalar çocukları psikolojik, sosyal ve akademik olarak
destekler nitelikte. Bireyi sadece bir alanda değil, bütün alanlarda
değerlendirmek ve geliştirmek hedeflerimiz arasındadır.
Okul
Psikolojik Danışmanlığını Kimler Yapabilir?
Okul Psikolojik
Danışmanlığını yalnızca Üniversitelerin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik
(PDR) bölümlerinden lisans düzeyinde mezun olmuş kişiler yapabilir. PDR, bilimsel
ve profesyonel bir yardımdır. Rehberlik hizmeti bu alanda yetişmiş uzman
kişilerce profesyonel düzeyde sunulmalıdır.
Psikolojik
Danışmanlığın Öğretmenlik Mesleği İle Karıştırılması Hakkında Neler Söyleyeceksiniz?
Ben her zaman şunu söylüyorum öğretmenlik çok kutsal ve
çok değerli bir meslektir. Ne yazık ki günümüzde hak ettiği değeri göremese de
benim gibi düşünenlerin az sayıda olmadığından eminim. Burada şuan değinmek
istiyorum: Evet ülkemizde Psikolojik Danışmanlık, okullardaki hizmetinden
dolayı “Rehber Öğretmen” olarak tanınmakta ve adlandırmaktadır. Peki öğretmenin
görevi nedir? Öğretmen, öğretim programlarını uygulayarak, öğrencinin
başarısını değerlendirerek onun akademik gelişimine odaklanmaktadır. Ancak bir Psikolojik
Danışman ne tür bir öğretim programı uygulayabilir? PDR uzmanlarının görevi,
öğretimin dışında öğrencilerin duygusal, toplumsal, kişisel, mesleki yönlerden
sağlıklı olarak yetişmelerine yardımcı olmaktır. Bu sebeple Psikolojik
Danışmanlar Rehber Öğretmen değil, geliştirici ve önleyici ruh sağlığı
uzmanlarıdır.
Ülkemizde
Pdr’in Bulunduğu Konum Hakkında Neler Söyleyeceksiniz?
Çok önemli bir noktaya değindiniz. Türkiye’ye PDR 1950’li
yıllarda geldi. 1952-1953 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsünde Özel Eğitim
Bölümü açılarak belirginleştirildi. 1950’li yıllarda ülkemizde başlayan PDR
hizmetleri okullarda mesleğe yöneltme, Rehberlik Araştırma Merkezi ise zeka
testleri yoluyla zeka düzeyini belirleme amacıyla oluşturulmuş ancak dünyadaki
gelişime ayak uydurulamamıştır. Yurtdışında gerek mesleki örgütlenme, gerek
mesleki eğitim yapılanması, gerek mesleki eğitim programları psikolojik danışma
ağırlıklı bir yön izlerken, ülkemizde halen bu hıza ulaşılamamıştır. Bunun
temelinde yatan mesele hala bu mesleğin tam olarak anlaşılamamış olmasıdır.
Soyut bir bilim olması anlaşılmasını da güçleştirmektedir. Okullarda eğitim
camiası içinde yer almasından dolayı öğretmenlik mesleği ile
karıştırılmaktadır.
Bireylerin
PDR hizmetlerinden beklentilerinin oldukça fazla ve bazen abartılı olması da
uzmanları danışmanlık süreci hakkında bilgi vermeye zorluyor. Psikolojik
Danışmanların elinde sihirli bir değnek ne yazık ki yok. Bu yüzden kişide anlık
değişimlerin olması henüz mümkün değil. Ben bunu Bambu Ağacının öyküsüne
benzetiyorum. Çin’de yetişen Bambu ağacının önce tohumu ekilir, sulanır ve
gübrelenir. 5 yıl boyunca bu işlem sürdürülür ancak tohum bir tülü filiz vermez.
Sabır ve emek ile 5.yılın sonlarına doğru tohum filiz vermeye başlar. 6 hafta
gibi kısa bir sürede ise 27 metreye kadar ulaşır. 120 yıl kadar uzunca bir süre
yaşar. Burada önemli olan soru şu: Bu ağaç 27 metre boyuna 6 hafta da mı yoksa
5 senede mi ulaştı? İşte buradaki o ince nüansı kaçırmamak gerekir. Psikolojik
Danışmanlık ve Rehberliğinde ilk etapta somut veriler sunmuyor olması yetersiz
bir bilim olduğu anlamına gelmemektedir. Bireyin yaşantısındaki değişime
odaklanılmalı, değişimin ise zamanla olacağı kabul edilmelidir. Yapılan
çalışmaların ise kuramsal temele ve terapötik tekniklere dayanarak pozitif bir
bilimin gerektirdiği tüm özelliklere sahip olduğu bilinmelidir.
ESMA AKÇİN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN
